Hiện tượng sượng cơm luôn là nỗi lo lớn của nhiều nhà vườn. Tình trạng này làm ảnh hưởng nghiêm trọng chất lượng và giá trị thương phẩm của trái. Bài viết này sẽ giúp bà con nông dân hiểu rõ nguyên nhân và các giải pháp khắc phục hiệu quả nhất.

Sượng cơm trên sầu riêng

Hiện tượng “sượng” trên sầu riêng là sự rối loạn sinh lý xảy ra trong quá trình trái vô cơm, khiến cơm không đạt được chất lượng chuẩn về độ dẻo, độ béo, màu sắc và hương vị.

Ảnh: Sầu riêng bị sượng cơm

Để nhận biết và có hướng xử lý chính xác, bà con cần phân biệt rõ hai dạng sượng chính:

• Sượng cơm (Sượng Cứng): Đặc điểm nhận biết là cơm bị cứng, không dẻo, màu sắc nhạt hoặc trắng xanh, vị lạt và thiếu độ béo đặc trưng. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do cây bị thiếu hụt các vi lượng như Bo và Kali, làm quá trình chuyển hóa tinh bột thành đường và chất béo không diễn ra hoàn chỉnh.
• Sượng nước (Sượng Nhão/Mềm): Dạng sượng này khiến cơm bị mềm nhũn, nhão, có vẻ ướt và dễ chảy nước, vị nhạt. Tình trạng này chủ yếu xảy ra do rối loạn cân bằng nước, thường đi kèm với việc thừa Đạm (N), thiếu Canxi (Ca) và có thể do sử dụng các loại phân bón chứa gốc Clo (Cl).

Nguyên nhân gây sượng cơm, sượng nước

Hiện tượng sượng chủ yếu xuất phát từ sự mất cân bằng dinh dưỡng, rối loạn sinh lý và quản lý nước không hợp lý, đặc biệt trong mùa mưa.

Ảnh hưởng của thời tiết và quản lý nước tưới

Mưa kéo dài và ẩm độ cao làm đất bị úng nước, bộ rễ bị ngộp, giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng (đặc biệt là Ca, B, K) và gây rối loạn cân bằng nước trong cây, dẫn đến hiện tượng sượng nước.

Sự cạnh tranh giữa trái và đọt

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất: Khi cây ra đọt non, chất dinh dưỡng (đường, tinh bột, khoáng chất) sẽ ưu tiên vận chuyển lên nuôi đọt (phát triển sinh dưỡng) thay vì tập trung vào nuôi trái (phát triển sinh thực). Trái sầu riêng bị “bỏ đói” sẽ không vào cơm được, dẫn đến sượng.

Rối loạn dinh dưỡng

• Thiếu Kali (K) và Bo (B): Kali là yếu tố then chốt giúp chuyển hóa tinh bột thành đường và vận chuyển chất khô về trái. Thiếu K, cơm sẽ cứng, không ngọt. Trong khi đó, Bo tham gia vào quá trình vận chuyển đường và tổng hợp thành tế bào. Thiếu Bo gây trở ngại cho việc vô cơm, làm cơm sượng.
• Thiếu Canxi (Ca): Canxi là thành phần cấu tạo nên thành tế bào. Thiếu Ca làm thành tế bào kém bền, khiến cơm dễ bị nhão, mềm nhũn (sượng nước).
• Thừa Đạm (N): Bón quá nhiều đạm, đặc biệt giai đoạn trái lớn, kích thích cây hút nước nhiều và tập trung nuôi đọt, gây sượng nước, nhão cơm.
• Sử dụng phân bón chứa Gốc Clo (Cl): Các loại phân như Kali Clorua (KCl) tích tụ Clo trong trái, làm trái sầu riêng tích nước nhiều hơn bình thường, dẫn đến sượng nước.

Giải pháp khắc phục và phòng ngừa

Để giải quyết triệt để hiện tượng sượng, bà con cần áp dụng đồng bộ các biện pháp từ quản lý nước, kiểm soát sinh trưởng đến bổ sung dinh dưỡng

Quản lý nước tưới

Việc kiểm soát nước là bước nền tảng để tránh sượng nước:

• Thoát nước triệt để: Bà con cần đảm bảo hệ thống mương, rãnh luôn thông thoáng, đặc biệt trong mùa mưa.
• Phủ gốc: Trong giai đoạn trái gần thu hoạch (30-40 ngày cuối) và gặp mưa nhiều, bà con nên cân nhắc phủ bạt (nilon) quanh gốc để ngăn nước mưa ngấm vào vùng rễ, kiểm soát độ ẩm đất một cách tối ưu.

Kiểm soát đọt non

Kiểm soát đọt non là yếu tố sống còn để đảm bảo dinh dưỡng tập trung vào trái:

Ngăn chặn ra đọt: Từ giai đoạn trái được 60 ngày tuổi đến thu hoạch, bà con xem tùy theo tình hình của cây, giống và thổ nhưỡng để có biện pháp chặn hay dìu đọt cho phù hợp.

Sản phẩm tham khảo:

BỘ ĐÔI CHẶN, DÌU ĐỌT

Liều dùng:

– Phun già lá, dìu đọt: Pha 1 chai JAPAVIL 110SC + 1 chai CHẶN ĐỌT VIFA cho 300 lít nước

– Phun chặn đọt, đốt đọt: Pha 1 chai JAPAVIL 110SC + 1 chai CHẶN ĐỌT VIFA cho 200 lít nước

Bổ sung dinh dưỡng

Cần tập trung vào các sản phẩm giúp lên cơm và tăng độ chắc của tế bào cơm:

• Giai đoạn nuôi trái (60 ngày trước thu hoạch): Ưu tiên bón phân có công thức NPK hàm lượng Kali cao hoặc ba số bằng nhau. Cần cân bằng dinh dưỡng hạn chế phân bón gốc chứa gốc Clo (Cl).

Sản phẩm tham khảo: 

Phân bón lá NPK FertiOM

• Giai đoạn vô cơm (30-45 ngày trước thu hoạch): Đây là lúc cần bổ sung Kali Sunfat (K₂SO₄ – Kali trắng). Kali Sunfat cung cấp Kali và Lưu huỳnh (S), có vai trò quan trọng trong việc tăng độ ngọt, màu vàng, làm dày cơm và chống sượng cứng.
• Phun qua lá định kỳ: Cần bổ sung các vi chất quan trọng. Canxi (Ca) dễ hấp thu (dạng Chelate hoặc hữu cơ) giúp cơm chắc, dẻo, chống nhão (sượng nước). Bo (B) hỗ trợ vận chuyển đường, giảm sượng cứng và hạn chế cháy múi.

Sản phẩm tham khảo:

Phân bón lá Canxi Bo

Kết luận

Áp dụng đúng các kỹ thuật quản lý nước và kiểm soát sinh lý cây trồng, cùng với việc bổ sung dinh dưỡng cân đối, đặc biệt là Kali Sunfat, Canxi và Bo sẽ giúp giảm thiểu tối đa hiện tượng sượng cơm, sượng nước, sầu riêng đạt chất lượng cao, mang lại hiệu quả kinh tế bền vững.