Hiểu đúng về cháy lá trên sầu riêng: nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sớm và giải pháp xử lý – phòng ngừa giúp cây khỏe mạnh, xanh lá trở lại.

Cháy lá trên sầu riêng là gì?

Cháy lá là bệnh thường gặp trên sầu riêng, đặc trưng bởi hiện tượng đầu và mép lá khô xém, đổi màu vàng nâu hoặc bạc xám, sau đó lan dần vào giữa lá, khiến lá rụng sớm và cây suy yếu.

Tác nhân chính gây bệnh cháy lá được ghi nhận là nấm Rhizoctonia solani, một loại nấm đất có khả năng tấn công mạnh khi ẩm độ cao, đất bí, hoặc vườn thoát nước kém. Ngoài ra, một số nấm khác như Lasiodiplodia theobromae hay Phytophthora spp. cũng có thể gây tổn thương lá trong điều kiện cây suy yếu.

Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa hoặc giai đoạn cây đang ra đọt non, khi mô lá còn mềm, dễ bị xâm nhập. Nếu không xử lý sớm, nấm sẽ lan nhanh lên cành non, gây khô cành và ảnh hưởng đến khả năng ra hoa – đậu trái.

Nguyên nhân gây cháy lá

Hiện tượng cháy lá không chỉ do một yếu tố mà là kết hợp của nhiều nguyên nhân khác nhau:

Do rễ yếu, đất kém thông thoáng

• Đất bị nén chặt, úng nước hoặc thiếu oxy khiến rễ bị tổn thương, hút kém dinh dưỡng.
• Khi cây không lấy đủ nước, mô lá khô nhanh, đặc biệt ở đầu và mép lá.
• Việc che bạt kín, hoặc tưới thất thường cũng làm cây dễ “sốc”, dẫn đến cháy lá.

Do nấm và vi khuẩn gây bệnh

• Một số loại nấm như Rhizoctonia solani, Lasiodiplodia theobromae, Phytophthora spp., hoặc vi khuẩn gây hoại tử lá đều có thể gây cháy.
• Bệnh thường xuất hiện khi ẩm độ cao, tán rậm, thoát nước kém.
• Lá bệnh có vết nâu sậm, khô từ mép vào giữa, đôi khi kèm chấm đen li ti.

Do dinh dưỡng mất cân đối và thời tiết thất thường

• Thừa đạm, thiếu lân – kali, hoặc thiếu trung vi lượng như Mg, Zn, Mn,… khiến lá mỏng, yếu, dễ cháy khi nắng gắt.
• Trời nắng xen mưa, hoặc tưới nước thất thường cũng làm cây “sốc nhiệt”, khiến mô lá co cháy.
• Ngoài ra, phun thuốc hay phân quá liều, pha sai nồng độ cũng gây cháy xém bề mặt lá.

Cách nhận biết sớm

Để xử lý kịp thời, bà con nên quan sát kỹ lá ở tầng giữa và đọt non:

• Mép lá bắt đầu ngả vàng, khô cong lại
• Một số lá có vết loang màu nâu nhạt hoặc bạc xám
• Nếu bệnh lan nhanh, cả tán lá sẽ mất độ xanh, rụng sớm
• Khi tình trạng kéo dài, cây ra đọt yếu, rễ phát triển kém, khả năng đậu trái giảm rõ rệt.

Ảnh: Lá sầu riêng bị cháy

Cách xử lý khi cây bị cháy lá

Bước 1: Cắt tỉa, vệ sinh vườn

• Loại bỏ lá và cành bị cháy nặng để tránh lây lan.
• Dọn cỏ, làm thoáng gốc giúp rễ hô hấp tốt hơn.

Bước 2: Kiểm tra đất và phục hồi rễ

• Nếu đất bí, cần xới nhẹ quanh tán, bổ sung vôi, Trichoderma hoặc chế phẩm vi sinh để cải tạo môi trường đất.
• Dùng phân hữu cơ hoai mục + chế phẩm kích rễ sinh học giúp cây ra rễ mới, hấp thu dinh dưỡng trở lại.

Bước 3: Phun thuốc và bổ sung dinh dưỡng

• Phun các thuốc đặc trị nấm gây cháy lá (gốc đồng, Difenoconazole, Tebuconazole, Metalaxyl, Mancozeb, Azoxystrobin, Propiconazole…).
• Kết hợp phân bón lá chứa lân, kali, trung – vi lượng (Mg, Zn, Bo, Mn) giúp phục hồi mô lá, tăng sức đề kháng.
• Nên phun vào sáng sớm, tránh nắng gắt để không gây sốc lá.

Bước 4: Dưỡng cây sau phục hồi

• Sau khi lá mới ra, chuyển sang chăm dinh dưỡng cân đối, giảm đạm, tăng kali.
• Duy trì độ ẩm ổn định, tránh để cây “sốc” nước sau mưa hoặc tưới dồn.

Biện pháp phòng ngừa 

Để hạn chế cháy lá tái phát, bà con nên:

• Cải tạo đất định kỳ bằng phân hữu cơ, men vi sinh, giúp rễ luôn khỏe.
• Tưới đều, đủ – tránh để khô hạn kéo dài rồi tưới dồn.
• Giữ tán thoáng, cắt bỏ lá già để giảm ẩm và nấm bệnh.
• Bón cân đối N–P–K, bổ sung thêm trung vi lượng theo từng giai đoạn sinh trưởng.
• Mùa mưa nên phun phòng định kỳ 10–15 ngày/lần bằng chế phẩm sinh học hoặc thuốc nấm nhẹ, an toàn cho lá non.

Kết luận

Cháy lá trên sầu riêng là hiện tượng phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu hiểu rõ nguyên nhân và xử lý đúng cách.
Quan trọng nhất là giữ bộ rễ khỏe, đất thông thoáng, dinh dưỡng cân bằng, khi đó cây sẽ tự tăng sức đề kháng và lá sẽ bền – xanh – khỏe trở lại.

Vifaco kính chúc quý bà con có một vụ mùa bội thu!

Sản phẩm tham khảo:

Bộ đôi cháy lá: FORTIL 25SC + MAGIE-BO-ZN

Ảnh: Bộ đôi cháy lá